ما در این مطلب قصد داریم به معرفی علائم اختلال سایکوتیک بپردازیم، اختلالات سایکوتیک جزو انواع اختلالات روانی هستند که در آن فرد مبتلا به بیماری تقریباً ارتباط خود را با جهان اطرافش و دنیای واقعی از دست می دهد. در این مطلب قصد داریم به معرفی بیماری سایکوتیک و علائم روانی آن و روش های درمانی برای آن که در حال حاضر موثر است صحبت کنیم. زیرا برای بسیاری از خانواده ها دردناک و ناخوشایند است که یکی از اعضای خانواده و یا نزدیکان آن ها به این اختلال مبتلا شوند، البته دانستن علائم و نشانه های این اختلال روانی می تواند در فرآیند درمان بسیار موثر باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این بیماری تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
اختلالات سایکوتیک چیست؟
اولین سوالی که باید به بررسی آن بپردازیم این است که بدانیم اختلال سایکوتیک چه نوع اختلالی است؟ همانطور که گفته شد اختلال روانی سایکوتیک باعث می شود که فرد مبتلا ارتباط خودش را با واقعیت و دنیای اطراف ما به کلی از دست بدهد، این بیماران در طول دوره بیماری خود دچار توهم و هذیان می شوند. زیرا دیده ها و شنیده هایی که دارند با واقعیت بسیار متفاوت است یعنی درک اشتباهی که هیچ پایه و اساسی ندارد و فرد به شکل شنیداری دیداری بویایی می تواند آن ها را احساس کند، هذیان هم نوعی اندیشه و افکار اشتباه است که فرد آن ها را بر زبان می آورد، در حالی که با واقعیت است همخوانی ندارد.
هذیان عضو ثابت اختلالات سایکوتیک است و بیماران سایکوتیک حتی با وجود علائمی که علیه این توهم و هذیان ممکن است مشاهده کنند یا در ذهن خود با آن ها روبرو شوند به بروز این دو عامل ادامه خواهند داد. فردی که به این بیماری مبتلا می شود در واقع نمی تواند به درستی فکر کند و پاسخ درستی به احساسات دیگران بدهد، درک واقعیت برای او بسیار دشوار خواهد شد و بیمار نمی تواند و برداشت درستی از واقعیت ها داشته باشد.
به همین دلیل داشتن یک بیمار مبتلا به اختلالات سایکوتیک باشد در خانواده می تواند بسیار ناراحت کننده و رنج آور باشد زیرا فرد ارتباطش را با خانواده از دست می دهد و درکی نسبت به احساسات و عواطف آن ها ندارد و ممکن است با هذیان گفتن سبب اندوه بی نهایت خانواده خود شود. اگر فردی در نزدیکان خود سراغ دارید که مبتلا به این اختلال است، لطفاً به آن توجه بیشتری کنید و با مراجعه به یک روانشناس یا روانپزشک خبره اقدام به درمان نمایید.
علائم اختلال سایکوتیک
علائمی که این بیماری با خود به همراه می آورد یکی از مهم ترین مواردی است که می تواند در تشخیص به موقع این بیماری شما کمک کند. زیرا شما به عنوان اطرافیان بیمار می توانید با مشاهده این علائم آن را برای مراجعه به روانشناس یا روانپزشک آماده کنید، همانطور که گفته شد این بیماری علائم بسیار مهمی از جمله هذیان و توهم دارد که در بیماری های سایکوتیک ثابت هستند و باعث پدید آمدن افکار اشتباه در ذهن فرد می شود. این بیماری روانی نشانه های دیگری هم دارد که موارد زیر را شامل می شود:
- داشتن افکاری گیج کننده حرکاتی آهسته و غیر طبیعی
- از دست دادن علاقه و شغل به فعالیت هایی که قبلا فرد به آن ها علاقه داشته است
- صحبت های درهم و نامفهوم که عموماً با واقعیت هیچ سازگاری ندارد
- احساس جدا بودن از دیگران
- احساسات تنهایی شدید
- ناتوانی در بیان احساسات
- عدم تعادل خلقی و پرخاشگری و مهربانی های شبیه به افسردگی و اختلال دوقطبی
- بی توجهی به بهداشت فردی
- مشکل داشتن در برقراری روابط اجتماعی و روابط شخصی
بیماران سایکوتیک عموما سه مورد از عوامل بالا را به همراه توهم و هذیان از خود بروز می دهند، البته داشتن این علائم از سه مورد تا همه موارد ممکن است متفاوت باشد. به دلیل اینکه هر شخص خصوصیات روحی و روانی مخصوص به خود را دارد ممکن است علائمی را از خود نشان دهد که در دسته علائم بالا ذکر نشده است و تنها با مراجعه به یک فرد متخصص می تواند ریشه یابی شود. از سوی دیگر باید به این موضوع اشاره کنیم که بیمارانی که مبتلا به اختلال سایکوتیک هستند علائم یکسانی ندارند و امکان دارد در طول زمان این علائم تغییر کند، به همین دلیل تشخیص صحیح بیماری تنها از دست پزشکی متخصص بر می آید.
انواع اختلالات سایکوتیک
اختلالات سایکوتیک به انواع بسیار مختلفی تقسیم می شوند، اگرچه شباهت این انواع با یکدیگر زیاد است ولی در مواردی با یکدیگر مجزا و متفاوت هستند که می تواند علائم و نشانه ها و روش درمان آن ها را با یکدیگر متفاوت کند. انواع اختلالات سایکوتیک عبارتند از:
- اسکیزوفرنی یا همان روان گسیختگی: یکی دیگر از انواع اختلالات سایکوتیک است که در اثر این بیماری فرد رفتارش تغییر می کند، توهمات و تصاویر خیالی می بیند که دیگران نمی تواند آن ها را ببینند و این مسئله دیگر جنبه های زندگی شان را مانند زندگی در مدرسه، خانواده و … تحت تاثیر قرار می دهد. تکمیل فرآیند بیماری و بروز کامل نشانه های آن ممکن است بیش از شش ماه طول بکشد، در واقع پایان شش ماه زمان مناسبی برای مراجعه به پزشک برای تشخیص بیماری و یا ریشه یابی آن است. اگر چه بهتر است در همان ابتدای مشاهده علائم به یک مشاور یا روانشناس متخصص مراجعه کنید.
- اسکیزوفرنی فرم: این بیماری نیز در علائم مانند بیماری اسکیزوفرنی است که فرد در اثر آن نشانه های ناگهانی از خود بروز می دهد و مدت زمان بروز علائم آن هم حداقل یک ماه و حداکثر شش ماه طول می کشد.
- اختلال اسکیزوافکتیو: افراد مبتلا به این بیماری، هم علائم بیماری اسکیزوفرنی را به صورت مشابه تجربه می کند و هم علامت های خلقی مانند افسردگی اختلال دوقطبی در واقع این بیماری به صورت ترکیبی از اختلالات افسردگی، دوقطبی و اسکیزوفرنی است.
- اختلال هذیانی: هذیان یکی از مهمترین نشانه هایی است که اختلالات سایکوتیک با خود به همراه دارند، این افراد باوری نادرست اما ثابت درباره شرایط واقعی زندگی دارند و این باورهای اشتباه را نیز افشا می کنند. در این بیماری فرد ممکن است تصور کند که در خطر توطئه است و این توهمات حداقل یک ماه باید طول بکشد تا شما را برای مراجعه به یک روانپزشک متخصص آماده کند.
- روان پریشی کوتاه مدت: به روان پریشی کوتاه مدت سایکوتیک گذران هم گفته می شود، افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، رفتارهای سالم و تیک کوتاه مدت و ناگهانی از خود نشان می دهند و معمولا بعد از اتفاقاتی که استرس و فشار روانی زیادی مانند مرگ عزیزان اتفاق می افتند و پس از مدتی برطرف می شود. این نوع از اختلال ممکن است نیاز به حضور روانشناس داشته باشد و یا خود به خود درمان شود، اما بهترین راه این است که در فرایند وقوع علائم شما با یک مشاور در ارتباط باشید.
- اختلال سایکوتیک مشترک: این اختلال زمانی اتفاق می افتد که بیمار در رابطه خود دچار توهم شده باشد و طرف مقابل هم این توهم را تصحیح کند و آن را بپذیرد.
- اختلال سایکوتیک ناشی از بیماری: برخی بیماری ها هم می توانند بیمار را تحت تاثیر خود قرار بدهند و سبب ایجاد علائمی مانند توهمات در بیمار شوند. آسیب هایی مانند تومورهای مغزی آسیب و ضربه به سر می تواند هم چنین علائمی را برای بیمار به وجود بیاورند و سبب اختلال سایکوتیک شود.
- اختلال سایکوز: اختلال سایکوز پس از زایمان برای مادرهایی اتفاق می افتد که نشانه هایی از اسکیزوفرنی را در خود بروز دهند. مانند توهم، هذیان یا روان پریشی، اختلالات اسکیزوفرنی از اختلالات بعد از زایمان به شمار می آیند، این علائم معمولاً با مراقبت های پزشکی و حمایت و توجه اطرافیان بعد از ۳ الی ۴ ماه بهبود می یابد.
- پارافرنی: این بیماری هم شبیه به اختلال اسکیزوفرنی است، ولی بیشتر میان کهنسالان شایع است و با آن بیماری علائم یکسانی دارد.
جالب است بدانید اختلالات سایکوتیک در اثر استفاده از مواد مخدر و اعتیاد آور نیز ممکن است اتفاق بیفتد، زیر باعث ایجاد توهمات و صحبت های نامفهوم و عجیب در فرد می شود. بسیاری از مواد اعتیاد آور می تواند باعث بروز بیماری های این چنینی باشند. یکی از مهم ترین ویژگی های این بیماری این است که می توانید با درمان اعتیاد آن را درمان کنید و در واقع درمان اعتیاد و درمان این اختلال سایکوتیک باید با یکدیگر به صورت مکمل یکدیگر انجام شوند.
دلایل بروز اختلالات سایکوتیک چیست؟
قبل از دانستن علائم و نشانه های انواع بیماری های روانی لازم است به این موضوع نیز بیندیشیم که اصلاً بیماری های سایکوتیک چرا اتفاق می افتد؟ و دلیل واقعی آن ها چیست؟ اگر چه این بیماری دلیل اصلی و مشخصی ندارد اما چند عامل ممکن است در وجود این بیماری نقش اساسی داشته باشد، سابقه خانوادگی را به صورت ژنتیکی فعال و غیر فعال در آن ها وجود دارد که می تواند، سبب بروز اختلالات روانی مانند سایکوتیک شود.
تاثیر وراثت نمی توان تاثیر را در این مورد نادیده گرفت، عواملی دیگری هم در پیشرفت این بیماری موثر هستند. استرس و تنش در زندگی مصرف، موادی مانند مواد اعتیاد آور و مواد مخدر به ویژه برای بیمارانی که اسکیزوفرنی دارند، ممکن است در بخش هایی از مغز خود که فکر کردن و انگیزه دادن را به عهده دارد دچار مشکل کند و در واقع توانایی های این بخش ها را نیز از دست بدهند. نشانه های این اختلال عموما در اوایل نوجوانی حدود ۲۰ سالگی تا ۳۰ سالگی در بیمار ظاهر می شود.
شیوع این اختلال در مردان و زنان یکسان است و در واقع ارتباطی میان جنسیت افراد و ابتلا به این بیماری وجود ندارد. در این مورد تنها به یاد داشته باشید که شناسایی و اقدام به موقع درباره این بیماری می تواند تاثیر بسیار مثبتی در کنترل و نحوه درمان بیماری داشته باشد.
درمان سایکوتیک به چه صورت است؟
برای درمان این بیماری پزشک در مرحله اول باید با فردی که دچار اختلال شده است صحبت کند تا بتواند بیماری او را تشخیص دهد و تا حدودی آن را ریشه یابی و روانکاوی کند. در صورتی که معاینه کامل تمام شد، تمام احتمالاتی که ممکن است باعث بروز این بیماری شود توسط پزشک بررسی می شود، حتی ممکن است در این فرآیند از فرد آزمایشاتی مانند آزمایش خون و تصویربرداری مغزی نیز انجام شود. در صورتی که بیماری جسمی باعث این اختلالات شده باشد به عنوان ریشه بیماری برطرف شود.
در قدم بعد درمان اختلالات سایکوتیک معمولا از ترکیب دارو درمانی و روان درمانی تشکیل می شود، که با استفاده از آن ها پزشک مورد نظر می تواند بیمار را تا حدود زیادی درمان کند. برای اختلال سایکوتیک داروی اصلی که برای این بیماری ها وجود دارد داروهای ضد سایکوتیک نامیده می شود. این دارو درمان اصلی این بیماری نیست ولی برای کنترل بعضی از علائم مانند مشکل در فکر کردن و توهم می تواند به فرد بیمار کمک کند. داروهای جدید ضد سایکوتیک بیشتر توسط پزشکان و متخصصان تجویز می شوند زیرا عوارض جانبی بسیار کمتری نسبت به داروهای قدیمی این اختلال دارند.
بعضی از داروها داروهای تزریقی هستند که به تشخیص پزشک ممکن است یک یا دوبار در ماه تجویز شده و استفاده شود. خوبی این داروها این است که در مدیریت راحت تر نسبت به قرص های خوراکی با مصرف روزانه انجام می شود. زیرا فرد بیمار ممکن است در استفاده از قرص ها مقاومت کند، یا خانواده نتوانند برای یادآوری به موقع آن تلاش کنند. اما داروهای تزریقی به موقع تجویز می شوند و مدیریت بیماری را برای پزشک راحت تر می کنند.
پزشک ممکن است از روان درمانی برای افراد سایکوتیک استفاده کنند با اینکه داروهای ضد سایکوتیک نیز یکی از عوامل مهم برای بهبود این بیماری به شمار می آید، اما تحقیقات نشان می دهد که روان درمانی و مداخلات روانی-اجتماعی در بهبود این بیماری می تواند نقش موثرتری داشته باشد. پزشک ممکن است برای درمان بیمار شما از عوامل مختلفی مانند مشاوره های گروهی خانوادگی و فردی استفاده کند که بنابر صلاحدید خود می تواند نوع آن را مشخص کند، ترکیب روان درمانی و دارو درمانی بسیار سودمند است و می تواند درمان را برای بیمار شما کامل کند.
کلام آخر
این سایت همواره در تلاش است تا با انتشار آگاهی های خود میان افراد جامعه به خصوص مخاطبین گرامی این مجله روانشناسی به کاهش آمار بیماری های روانی در جامعه بپردازد، به همین دلیل در این مطلب به معرفی اختلالات سایکوتیک و روش و راه های درمانی و نشانه های آن پرداختیم. امیدوارم که این مطلب برای شما عزیزان مفید واقع شده باشد در صورت داشتن هرگونه انتقادات پیشنهاداتی خوشحال می شویم که آن را در انتهای صفحه با ما در میان بگذارید.
